Search

سندروم کوشینگ، روش های تشخیص و درمان

سندروم کوشینگ چیست؟

در جراحی مغز و اعصاب، زمانی که تولید هورمون کورتیزول (کورتون) در بدن شما بیش از حد طبیعی آن به مدت و به مدت طولانی باشد، شما به سندروم کوشینگ مبتلا شده اید. سندروم کوشینگ علایم و عوارض متعددی دارد که به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران، لازم است حتماً با معاینات تخصصی و نیز انجام آزمایشات متعدد وجود آن در بیمار اثبات گردد. در صورت تشخیص و انجام درمان های مناسب، شما به راحتی می توانید این بیماری را کنترل نموده و به روال عادی زندگی خودتان باز گردید.

سندروم کوشینگ چه نوع بیماری ای است؟

از نظر جراحان مغز و اعصاب، سندرم کوشینگ به وضعیتی اطلاق می شود که در آن بدن فرد بیمار هورمون کورتیزول را بیش از حد مورد نیاز و استاندارد بدن به مدتی طولانی تولید و ترشح می کند. چنین وضعیتی ممکن است که حتی ناشی از خوردن داروهای کورتیکو استروئیدی هم باشد.

در صورتی که میزان کورتیزول بدن بالا برود علایمی از کوهان چربی بین دو کتف تا پارگی های زیر جلدی روی پوست در بدن فرد ممکن است ایجاد شوند. همچنین، افزایش فشار خون، پوکی استخوان، و یا حتی دیابت نوع 2 هم جزو عوارض احتمالی سندروم کوشینگ می باشند.

سندروم کوشینگ چه نوع بیماری ای است؟

طبق برآوردهای هخمه گیری شناسی پزشکی، سندروم کوشینگ یک بیماری نادر است که نرخ شیوع آن بین 40 تا 70 مورد از هر 1 میلیون نفر در سطح جمعیت کلی انسان می باشد. بیماری کوشینگ به طور معمول در سنین بزرگسالانی ما بین 30 تا 50 سالگی رخ می دهد. اما در عین حال ممکن است که این بیماری در بین کودکان نیز مشاهده گردد. طبق بررسی های صورت گرفته، سندرم کوشینگ در بین زنان 3 برابر بیش از مردان شایع می باشد.

شیوه های تشخیص طبی سندروم کوشینگ

از دیدگاه جراحی مغز و اعصاب، سندروم گوشینگ یک بیماری دشوار برای تشخیص طبی می باشد. به دلیل اینکه علایم و عوارض این بیماری از افزایش وزن تا خستگی را به صورت یک طیف ناهمگون در بر می گیرد. همچنین، به دلایل متعددی ممکن است سندروم گوشینگ ایجاد گردد که در این وضعیت نیز علایم متفاوت و متغیر خواهند بود.

به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران، بیماران مبتلا به سندرم کوشینگ با مجموعه ای پیچیده از علایم و عوارض بعضاً متناقض به پزشکان مراجعه می نمایند. روال و گام های تشخیص طبی برای سندرم کوشینگ ترکیبی از روش های هستند. اقدامات تشخیصی به طور عمده شامل گرفتن شرح حال بیمار، معاینه طبی و جسمانی و انجام آزمایشات مربوطه می گردند. برای بهینه سازی و دقت حداکثری تشخیص سندرم کوشینگ یک یا چند آزمایش زیر از شما به عمل می آیند:

تشخیص سندروم کوشینگ

آزمایش کورتیزول موجود در ادرار

آزمایش کورتیزول ادراری به صورت یک نمونه برداری 24 ساعته از ادرار شما می باشد. آزمایشگاه به شما ظرفی مخصوص خواهد داد تا شما ادرار خود را طی بازه زمانی 24 ساعت در آن ظرف گردآوری و مجدداً به آزمایشگاه تحویل نمایید.

آزمایش کورتیزول موجود در  بزاق

به طور طبیعی، سطح کورتیزول موجود در بزاق ما در محدوده زمانی غروب در هر روز افت می نماید. برای آزمایش کورتیزول موجود در بزاق، لازم است نمونه بزاق خود را در طول شب جمع کنید و یا اینکه شب به آزمایشگاه های تخصصی بروید. در صورتی که سطح کورتیزول موجود در بزاق شما در شب بالا باشد، با احتمال زیاد به سندرم کوشینگ مبتلا هستید.

تست فرونشانی دگزامتازون با دوز پایین

در تست فرونشانی دگزامتازون با دوز پایین، هنگام غروب یک دوز خفیف دگزامتازون به بیمار تزریق می شود. صبح روز بعد بیمار مجدداً برای آزمایش خون و نمونه گیری به آزمایشگاه مراجعه می نماید. در حالت طبیعی، تزریق آمپول دگزامتازون منجر به افت سطح کورتیزول می شود. در صورت ابتلا به سندرم کوشینگ، سطح دگزامتازون خون بیمار تغییری نخواهد کرد.

تست فرونشانی دگزامتازون با دوز بالا

تست فرونشانی دگزامتازون با دوز بالا مشابه با تست فرونشانی دگزامتازون با دوز پایین می باشد، با این تفاوت که در تست فرونشانی دگزامتازون با دوز بالا، به فرد دوز بالایی از آمپول دگزامتازون تزریق می گردد. در صورت کاهش سطح کورتیزول، ممکن است شما دچار سندروم کوشینگ ناشی از تومور هیپوفیز مغز باشید. اگر سطح کورتیزول خون شما تغییری نکند، ممکن است مبتلا به یک تومور اکتوپیک باشید.

آزمایش خونی هورمون آدرینو کورتیکو تروپین (ACTH)

سطح خونی هورمون آدرینو کورتیکو تروپین در تشخیص سندرم کوشینگ نقش موثری دارد. در صورتی که سطوح ACTH خون شما پایین و سطح کورتیزول خون شما بالا باشد، ممکن است دچار تومور در غدد فوق کلیه (آدرنال) شده باشید.

آزمایش تحریک هورمون رهاسازی کورتیکو تروپین (CRH)

در آزمایش تحریک هورمون رهاسازی کوتیکو تروپین، یک دوز از آمپول CRH به شما تزریق می شود. در صورتی که شما دارای تومور غده هیپوفیز باشید، سطح ACTH و کورتیزول خون شما به شدت بالا خواهد رفت.

شیوه های درمانی برای سندروم کوشینگ

در درمان سندروم کوشینگ، گان نخست یافتن علت اصلی بروز این بیماری می باشدتا بتوان با بهترین روش سطح کورتیزول بدن شما را پایین می آورند. به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات تهران، رویکردهای کلی درمان سندرم کوشینگ عبارتند از:

کاهش کورتیزول دریافتی/ مصرفی

در صورتی که علت سندروم کوشینگ شما مصرف طولانی مدت داروهای کورتیکو استروئیدی باشد، پزشک شما می تواند با کاهش دوز و نوع داروهایی که مصرف می کنید، علایم و عوارض این بیماری را به راحتی کنترل نماید. حتماً به خاطر داشته باشید به هیچ وجه بدون مشورت با پزشک معالجتان دوز داروی مصرف خود را تغییر ندهید، چون احتمال دارد عوارض جبران ناپذیری برای شما به وجود آیند.

قطع بدون نظر پزشک و ناگهانی داروهای کورتیکو استروئیدی منجر به کاهش شدید سطح کورتیزول در بدن و خون شما می شود. به همین دلیل است که پزشکان با استفاده از داروهای جایگزین و به تدریج میزان داروهای کورتیکو استروئیدی شما رو به گونه ای کاهش می دهند که بدن شما بتواند میزان کورتیزول مورد نیاز طبیعی خود را تولید نماید.

جراحی تخلیه تومور

در صورتی که سندروم کوشینگ شما توسط یکی از انواع تومور مغزی ایجاد شده باشد، بهترین درمان تخلیه کامل تومور است. تومورهای غده هیپوفیز توسط دکتر محسن القاسی با تکنیک های پیشرفته نورو آندوسکوپی و میکروسکوپ صورت می گیرد. جراحی های نورو آندوسکوپی از طریق بینی یا حلق انجام شده و به عنوان جراحی های با حداقل تهاجم و بسته شناخته می شوند.

در صورتی که محل تومور در غده های فوق کلیه، ریه ها، و یا لوزالمعده (پانکراس) باشد، جراح عمومی با تکنیک های لاپراسکوپی به تخلیه تومور شما و درمان بیماری کوشینگ اقدام می نماید.

پس از جراحی تخلیه تومور، لازم است دارو درمانی برای جایگزینی هورمون کورتیزول داشته باشید تا میزان استاندارد و لازم کورتیزول به بدنتان برسد. در بسیاری از اوقات، غده های فوق کلیه بدن شما بعد از مدتی دوبار به سطح طبیعی تولید کورتیزول خود رسیده و پزشک معالجتان دارو درمانی را قطع می نماید.

رادیو تراپی (پرتو درمانی) برای سندروم کوشینگ

در صورتی که جراح مغز و اعصاب و یا جراح عمومی نتوانند نتواند به طور کامل تومور عامل سندروم کوشینگ شما را تخلیه نمایند، لازم است پس از عمل جراحی، برای شما رادیو تراپی (پرتو درمانی) هم انجام شود. همچنین، در مواردی که برای بیماران امکان جراحی وجود نداشته باشد نیز می توان از پرتو درمانی (رادیو تراپی) استفاده نمود.

پرتودرمانی سندروم کوشینگ

درمان دارویی سندرم کوشینگ

مصرف داروها برای کنترل سطح تولید کورتیزول در بدن زمانی مطرح می شود که جراحی تومور و رادیو تراپی برای درمان سندروم کوشینگ کافی نبوده باشند، و یا اینکه فرد به دلایلی  قادر به انجام جراحی و یا رادیو تراپی نمی باشد.

افزون بر این، در برخی بیماران دارو درمانی پیش از جراحی هم ممکن است برای کسانی تجویز گردد که سندروم کوشینگ آنها بسیار پیشرفته می باشد و یا ریسک جراحی تومور برای آنها بالاست. دارو درمانی به تنهایی نمی تواند به طور کامل تمامی علایم و عوارض بیماری کوشینگ شما را بر طرف بسازد.

داروهایی که برای کنترل تولید بیش از حد هورمون کورتیزول در غده فوق کلیه تجویز می شوند عبارتند از:

  • کتوکنازول
  • میتوتان (لیسودرن)
  • متیراپون (متوپیرون)

برای آن دسته از بیماران دارای سندروم کوشینگ که مبتلا به دیابت نوع 2 یا تحمل گلوکز هستند، از داروی میفه پریستون (کورلیم، میفه پرکس) استفاده می شود. داروی میفه پریستون تولید هورمون کورتیزول را کم نمی کند، اما تاثیرات هورمون کورتیزول بر بافت های هدف آن را مسدود می سازد.

روش های درمان سندروم کوشینگ

در عین حال تاثیرات جانبی داروهای سندروم کوشینگ عبارتند از:

شامل خستگی افزایش فشار خون
حالت تهوع کاهش پتاسیم
استفراغ ورم بدن
سر درد مسمومیت کبدی
درد عضلانی اختلالات عصبی

داروهای جدید سندروم کوشینگ شامل پاسیرئوتید (سیگنوفیر) با تزریق دو بار در روز، و اوسیلو دروستات (ایستوریسا) به صورت قرص می باشند.

در پاره ای از موارد در درمان سندروم کوشینگ، تخلیه تومور یا درمان آن منجر به کاهش تولید سایر هورمون های غده هیپوفیز یا فوق کلیه می شود. در این صورت، پزشک معالجتان برای جایگزینی آن هورمون ها نیز لازم است داروهایی را تجویز نماید.

در صورتی که هیچ یکی از گزینه های درمانی فوق الذکر برای درمان بیماری کوشینگ شما موثر نباشند، لازم است هر دو غده فوق کلیه شما با عمل جراحی از بدنتان خارج شوند. به این جراحی آدرنالکتومی دو طرفه گفته می شود. این  تکنیک درمانی به طور کامل سندروم کوشینگ را در بدن شما درمان می نماید. اما لازم است بعد از آدرنالکتومی، در باقی عمر خود از داروهای جایگزین برای هورمون های غده های فوق کلیه استفاده نمایید.

 

منابع:

https://www.niddk.nih.gov/health-information/

https://www.pituitary.org.uk//

https://www.webmd.com/

دکتر محسن القاسی متخصص جراحى مغز و اعصاب، دیسک و ستون فقرات وجراحی قاعده جمجمه از دانشگاه علوم پزشکى ایران مى باشد.دکتر القاسی تاکنون چندین هزار جراحى موفق در زمینه هاى فوق انجام داده و کارنامه درخشانى در این خصوص دارند.

مقالات مرتبط

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Search