در جراحی با نویگیشن هم محل دقیق ضایعه درون ساختارهای دستگاه اعصاب مرکزی (مغز و یا نخاع) مشخص می شود، و هم ایمن ترین شیوه و نیز مسیر برای جراحی اعصاب تعیین می گردد. در گذشته تکنیک های جراحی مغز و اعصاب با نویگیشن پیش از عمل جراحی بودند و بر پایه تصویر برداری های اشعه ایکس صورت می پذیرفتند. به تدریج با ظهور تکنیک های تصویر برداری کامپیوتری CT اسکن و MRI این امکان فراهم شده است هنگام جراحی نیز نورو نویگیشن صورت پذیرد. به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، امروزه تکنیک های پیچیده کامپیوتری با طیف متنوع و وسیعی از ابزارهای نوار مغزی، سیستم های اولترا ساوند، انواع تصویر برداری ها و اطلس های استریو تاکتیک به کمک جراحان آمده اند تا ایمنی جراحی های مغزی و نخاعی به حداکثر خود برسند. کاربرد جراحی های نورو نویگیشن در کنار وجود امکانات در مرکز درمانی که عمل شما در آن صورت می گیرد، نیازمند این است که جراح مغز و ستون فقرات شما دانش و تجربه کافی در زمینه جراحی نورو نویگیشن را دارا باشد.
جراحى دختر ١٨ ساله با تومور ناحيه حركتى سمت راست با كمك سيستم ناويگاسيون
جراحى معمولى اين بيمار قطعا منجر به فلج سمت راست مى شد، ولى با كمك ناويگاسيون تومور بطور دقيق لوكاليزه و برداشته شد. هيچگونه نقص حركتى براى بيمار ايجاد نشد.
مکان یابی در جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات
یکی از موضوعات همیشه مهم در طول تاریخ جراحی مغز و اعصاب یافتن موقعیت و محل دقیق ضایعات مغزی به منظور درمان درست و مناسب بوده است. همچنین، موضوع مهم دیگر، یافتن بهترین مسیر برای دسترسی به محل ضایعه برای جراحی های مغزی و یا نخاعی می باشد. جراحان مغز و اعصاب، پیش از هر عمل جراحی و پس از بررسی های کامل، به انتخاب شیوه و تکنیک جراحی برای هر بیمار می پردازند. اما مسیری که باید در ساختارهای مغزی و یا نخاعی هر بیمار برای رسیدن به ضایعه پیموده شود بسیار مهم است.
در صورتی که برای جراحی مغزی و نخاعی مسیر نامناسبی انتخاب شود، علاوه بر احتمال آسیب دیدن بافت های سالم، ممکن است ضایعات مغزی نیز گسترش یافته و یا آسیب های دیگری نیز به مغز و یا نخاع بیمار وارد شود. در بهترین حالت، در صورت انتخاب مسیر نامناسب جراحی دستگاه اعصاب مرکزی، مدت زمان عمل و در نتیجه بیهوشی بیمار افزایش می یابد که عوارض خاص خود را بر بدن و اعصاب بیمار می گذارد.
ایجاد تکنیک های تصویر برداری که از رادیو گرافی های ساده عکس برداری شروع شده و به سمت و سوی نقشه برداری مغزی سه بعدی امروزی با استفاده از تلفیق تصویر برداری MRI با نوار مغزی qEEG بیماران رفته است، نشانگر اهمیت بسیار زیاد مکان یابی و مسیریابی درست در جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات می باشد. به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران، بخش عمده تلاش ها در تشخیص و ارزیابی اولیه جراحان مغز و اعصاب برای بیماران، معطوف به یافتن مکان و موقعیت دقیق ضایعات و تروماهای مغزی است. چون این مکان یابی منجر به انتخاب دقیق روش جراحی، ابزارهای مورد نیاز، سرعت عمل بالا و بهبودی بسیار سریعتر بیماران می شود.
امروزه با گسترش تکنیک های جراحی های بسته و محدود مغزی به خصوص با استفاده از جراحی آندوسکوپی مغز و تکنیک های جراحی میکروسکوپی، اهمیت تصویر برداری های مغزی برای مکان یابی بیشتر شده است. به همین دلیل تقریباً تمامی اقدامات جراحان مغز و اعصاب در گام اول پس از معاینات دقیق و کامل، تصویر برداری های CT اسکن و MRI از دستگاه اعصاب مرکزی بیمارانشان می باشد.
جراحی با نویگیشن یا نورو نویگیشن چیست؟
در رشته جراحی مغز و اعصاب مدرن امروزی، جراحی با نویگیشن که به آن نورو نویگیشن و نیز جراحی استریوتاکتیک بدون فریم هم گفته می شود، به معنای هدایت پیش و در لحظه و زمان انجام عمل جراحی مغزی و یا نخاعی می باشد. این روش منجر به افزایش قابل ملاحظه دقت و ایمنی در نورو سرجری شده و در حال حاضر در کشورهای پیشرفته جهان، نورو نویگیشن به عنوان استاندارد پایه و طلایی برای جراحی های ایمن به شمار می آید.
به گفته دکتر محسن القاسی جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات، در جراحی های با نویگیشن، پیش و حین جراحی با استفاده از طیف وسیعی از ابزارهای تخصصی تصویر برداری و نقشه برداری مغزی به مشخص ساختن مکان ضایعه عصبی و بهترین مسیر دسترسی به آن پرداخته می شود. ابزارهای مورد استفاده برای نورو نویگیشن مواردی همچون نوار مغزی qEEG، تصویر برداری های MRI، CT اسکن، انواع آنژیو گرافی، سونو گرافی (اولترا ساوند) و مواد حاجب هستند که بسته به نوع جراحی، نوع ضایعه، امکانات موجود در مرکز جراحی و نیز تبحر جراح مغز و نخاع، می توانند متفاوت باشند. امروزه در کشورهای پیشرفته جهان، ربات های جراح نیز در امر هدایت جراحی های مغز و اعصاب به کمک جراحان آمده اند تا دقت و سلامت بالاتر رود.
ویژگی مهم استفاده از سیستم های جراحی با نورو نویگیشن این است که تقریباً تمامی جراحی های مغزی و نخاعی می توانند به صورت محدود و بسته با استفاده از میکروسکوپ و نورو آندوسکوپ صورت بگیرند. به این ترتیب مدت زمان بیهوشی، میزان برش و آسیب، مدت زمان بستری، و در نتیجه دوره نقاهت بیماران به شکل بسیار زیادی کاهش می یابد. این موارد در عین حال منجر به کاهش هزینه های مادی و روانی وارد بر بیمار و خانواده وی نیز می شود که در نهایت استفاده از جراحی با نویگیشن را برای جراحان و بیماران مقرون به صرفه ساخته است.
فرآیند کلی در جراحی با نویگیشن به چه صورت است؟
بسته به اینکه نوع جراحی و هدف از جراحی شما چه باشد، نوع ابزارهای مورد استفاده در جراحی با نویگیشن و سیستم های تصویر برداری به کار رفته در آن می تواند متفاوت باشد. اما نکته کلیدی در جراحی های صورت گرفته با نورو نویگیتر این است که تمامی این عمل های جراحی یک فرآیند کلی استاندارد و ثابتی دارند. به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در ساختمان پزشکان امید واقع در خیابان ملاصدرا تهران، گام های تمامی فرآیندهای جراحی نورو نویگیشن عبارتند از:
- تصویر برداری پیش از عمل جراحی
- مکان یابی و ثبت
- مکان یابی حین عمل جراحی
- کنترل حین عمل جراحی
- تصویر برداری حین عمل جراحی و ترکیب با تصویر برداری های پیش از عمل
- عینی سازی در فرآیند جراحی مغزی / نخاعی
مزایای استفاده از جراحی با نویگیشن
در نگاه اول ممکن است از دید بیرونی، فرآیند جراحی با نویگیشن اقدامی زمان بر و هزینه تراشی بی جهت به نظر برسد. اما، در عمل وضعیت به گونه ای دیگر است. امروزه جزو لاینفک تمامی تشخیص های مربوط به مغز و نخاع تصویر برداری های CT اسکن و MRI هستند. بنابراین، گام نخست نورو نویگیشن صورت پذیرفته است. همچنین از استفاده از نرم افزارهای بسیار پیشرفته کامپیوتری، فرآیندهای محاسباتی مربوط به مکان یابی محل ضایعه و نیز مسیریابی جراحی را در کمتر از چند دقیقه انجام می دهند.
طبق بررسی های صورت گرفته، در صورت استفاده از جراحی با نویگیشن برای مغز و یا نخاع، سطح خطا حتی در ابعادی کمتر از 3 میلی متر بسیار کمتر از زمانی است که جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات تنها بر دانش نورو سرجری خود اتکا نماید.
استفاده از روش های نورو نویگیشن به دلیل دقت بسیار بالا و سرعت بی نظیر، منجر به افزایش اعتماد به نفس جراح در انتخاب مسیر درست و در نتیجه کاهش معنادار استرس وی حین عمل جراحی مغز و یا نخاع شما خواهد شد. همین امر خود با افزایش و بهبود دقت و کیفیت جراحی های پیچیده مغزی و نخاعی کمک شایانی می نمایند.
اهمیت استفاده از هدایت های نورو نویگیشن زمانی مشخص می شود که ضایعه و یا تومور مغزی در جایی داخل بخش های درونی ساختارهای مغزی (و نه سطح مغز) باشد. به گونه ای که جراح به طور مستقیم هیچ دید و منظری نسبت به محل ضایعه ندارد. استفاده از جراحی با نویگشین، انتخاب شیار مناسب مغزی، کاهش برش های غیر ضروری و نیز کاهش دستکاری بافت های سالم مغزی را به همراه دارد.
در کنار موارد فوق، با توجه به اینکه در تمامی سیستم های نورو نویگیشن، تصاویر ارائه شده از مغز و نخاع به جراح شما در حین عمل، 3 بعدی است، وی به راحتی شکل و موقعیت مکانی ضایعه و یا تومور مغزی شما را درک می کند و می تواند در تخلیه ضایعه/ تومور حداکثر دقت را به خرج دهد. این امر به معنای حداقل سازی احتمال باقی ماندن بافت های آسیب دیده در مغز و حذف احتمال بازگشت تومور مغزی شما می باشد.
