دیسک گردن: چگونگی ایجاد، تشخیص و درمان

به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، آسیب دیدگی های دیسک های گردن در هر شکل و صورتی که باشند مخاطراتی جدی برای فرد بیمار به همراه خواهند داشت. مجموعه ای از علایم از گرفتگی و خشکی گردن تا از کار افتادن اعضای بدن در نتیجه آسیب های وارده به دیسک های گردنی می توانند ایجاد شوند. در صورتی که آسیب های دیسک گردنی نخاع را تحت تاثیر قرار دهند ممکن است حتی کارکردهای حیاتی تنفس و گردش خون فرد نیز در معرض خطر قرار بگیرند. امروزه روش های تشخیص بسیار پیشرفته به کمک جراحان مغز و اعصاب آمده اند تا بتوانند به درستی و دقت بسیار بالا به شناسایی مشکل اصلی دیسک گردنی و نیز انتخاب روش درمان مناسب بپردازند. جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات در بسیاری از اوقات، روش های درمانی غیر جراحی را در ابتدا برای مداوای آسیب های دیسک گردن بیماران، اجرا می نمایند. در صورتی که روش های غیر جراحی نتیجه بخش نباشند، با استفاده از تکنیک های پیشرفته جراحی های محدود و بسته نورو آندوسکوپی و جراحی های میکروسکوپی می توان به سرعت و با عوارض بسیار اندک به درمان آسیب دیدگی های دیسک های گردنی پرداخت.

دیسک گردن چیست؟

در آناتومی بدن انسان، ستون فقرات شامل 24 استخوان متحرک می باشد که به هر یک از آنها مهره گفته می شود. بخش بالایی ستون فقرات که چسبیده به جمجمه است، با نام بخش گردنی و یا گردن شناخته می شود. این بخش دارای 7 مهره می باشد که وزن حدود 4.5 کیلوگرمی سر را تحمل نموده و به ما اجازه می دهد تا سرمان را در جهت های مختلف جلو و عقب، چپ و راست، و از سمتی به سمت دیگر به میزان 180 بچرخانیم. مهره های گردن به ترتیب از بالا تا پایین با نام های C1 تا C7 شماره گذاری شده اند.

مهره های گردن توسط دیسک های گردنی از هم جدا شده اند. دیسک ها در ستون فقرات ساختارهایی ژله ای هستند که شامل یک لایه غشایی و محتوای مایع درونی می باشند. فضای وسط دیسک ها خالی بوده و شکل فضایی هر دیسک شبیه یک دونات می باشد. طناب نخاعی از این فضای خالی وسط دیسک ها عبور می نماید. در بخش گردنی از ستون مهره ها، 6 دیسک گردنی وجود دارند. هر دیسک دارای یک سری بست های فیبری است که آن را به بدن و ستون مهره ها متصل می کنند. وجود دیسک بین مهره‌های گردن، باعث می‌شود تا فشار جمجمه بر روی مهره‌ها توزیع گردد و در واقع این دیسک ها نقش ضربه گیر دارند.

در سطح هر دیسک، یک زوج از اعصاب نخاعی از طناب نخاعی خارج شده و شاخه های آنها به درون بدن و اندام های مربوطه می روند. طناب نخاعی و اعصاب نخاعی نقشی شبیه شبکه تلفن را در بدن ایفا می کنند. به این ترتیب که پیام ها و تکانه ها را بین مغز و اندام ها و بافت های مختلف بدن در دو جهت انتقال می دهند.

در صورتی‌ که لایه خارجی که دیسک آن را احاطه کرده دچار آسیب و یا پارگی شود، مرکز ژله‌ مانند دیسک می‌تواند از طریق این شکاف خارج شود و باعث بروز عارضه‌ای با عنوان فتق دیسک گردد. در حقیقت می‌توان گفت بیماری دیسک گردن به‌ معنای بیرون‌زدگی این دیسک است. دیسک بیرون زده به اعصاب نخاعی فشار وارد می‌کند و بیمار، درد بسیار شدیدی را در اندام ها تجربه خواهد کرد.

علت ابتلا به دیسک گردن چیست؟

ابتلا به این بیماری در بسیاری از موارد به دلیل ژنتیک و سابقه فامیلی اتفاق می‌افتد. همچنین افزایش سن و عامل پیری نیز از جمله علت‌های بروز این بیماری به شمار می‌رود. لذا می‌توان گفت روند پیری و یا ساییدگی ستون فقرات، فعالیت‌های تکراری و مداوم، فشار و یا ضربه مستقیم، افزایش وزن و چاقی، سیگار کشیدن و مصرف هرگونه دخانیات، بی‌تحرکی و نشستن طولانی مدت و ناصحیح، از جمله علل اصلی به‌ وجود آورنده‌ دیسک گردن هستند. در حالت کلی می‌توان گفت بیشتر افرادی که با این بیماری، درگیر شده‌اند در سنین ۳۵ تا ۶۰ سال هستند.

به‌ طور کلی بیرون‌زدگی و یا فتق دیسک را می‌توان یکی از مشکلات رایج و شایع در زمان بزرگسالی به شمار آورد. چراکه با افزایش سن، دیسک‌هایی که در ستون فقرات واقع شده‌اند، انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهند. بنابراین رباط‌هایی که به‌ طور معمول پیرامون این دیسک‌ها را فراگرفته‌اند نیز حالت شکننده پیدا خواهند کرد. این عامل باعث می‌شود تا این دیسک‌ها به‌ راحتی در معرض آسیب و پارگی قرار بگیرند.

فشارهای فیزیکی از قبیل خم شدن طولانی‌مدت گردن و کار کردن با وسایلی از قبیل کامپیوتر، موبایل، مطالعه طولانی مدت و در کل نشستن غیراصولی، از دیگر علت‌های بروز این بیماری به شمار می‌روند.

می‌توان عامل جنسیت را نیز در بروز این عارضه مؤثر دانست. چراکه در حالت معمول، خانم‌ها یک‌ و نیم برابر بیش ‌از مردان دچار این آسیب می‌شوند. در برخی از موارد نیز بروز یک حادثه از قبیل تصادفات رانندگی می‌تواند به این عارضه منجر گردد. بلند کردن ناصحیح اجسام سنگین و چرخیدن بیش‌ از حد گردن نیز می‌توانند از جمله علل ابتلا به این بیماری به شمار روند.

آناتومی دیسک گردن در انسان

در محدوده گردن انسان، دیسک های گردنی از نظر آناتومی دارای دو ساختار پایه می باشند که به آنها مولفه ها یا اجزای دیسک های گردن گفته می شود. به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران، بخش های اصلی دیسک های گردنی (سرویکال) عبارتند از:

لایه بیرونی:

لایه بیرونی دیسک های گردن به صورت یک پوسته ضخیم به نام آنولوس فیبروس هستند که از فیبرهای کلاژنی تشکیل گردیده اند. آنولوس فیبروس هسته داخلی را احاطه کرده و از آن محافظت می نماید. در عین حال آنولوس فیبروس فشارهای وارده به ساختار دیسک را در کل ساختار پخش و منتشر نموده و به این ترتیب فشارها وارد شده به نقاط مختلف دیسک گردن را تعدیل می نماید.

هسته درونی:

بخش درونی نرم، انعطاف پذیر، سیال (مایع) و ژله مانند است. به بخش داخلی هسته دیسک یا نوکلئوس پالپوس گفته می شود. هسته درونی یک شبکه ساختاری فیبری دارد که درون یک ژل موکو پروتئینی معلق است. این ماده ژله مانند توسط آنولوس فیبروس ترشح می شود. نوکلئوس پالپوس برای ساختار دیسک بین مهره ای حالتی بالشتکی داشته و انعطاف پذیری را برای دیسک به ارمغان می آورد.

علائم دیسک گردن چیست؟

بیرون‌زدگی دیسک گردن می‌تواند با دردی شدید در ناحیه گردن در یک سمت و یا هر دو سوی آن همراه باشد. در بسیاری از مواقع نیز این درد تا پشت سر بیمار ادامه پیدا می‌کند. در برخی از موارد نیز بیمار، دردی بسیار شدید از سمت گردن به سمت یک دست و یا دو دست یا بین دو کتف را تجربه می‌کند. لازم به ذکر است که بسته به این عامل که کدام یک از دیسک‌ها دچار بیرون‌زدگی یا فتق شده باشند مسیر درد و دست‌هایی که درد را احساس می‌کنند با یکدیگر متفاوت است.

در صورت پیشرفت این بیماری، ممکن است فرد دچار احساس گزگز و سوزن سوزن شدن و سوزش پوست دست و بی حس شدن در هر دو دست و یا هر دو پا شود و برخی از عملکردهای طبیعی و روزانه وی مختل گردد و در بسیاری از مواقع نیز این امکان وجود دارد که ضعف شدیدی در ناحیه عضلات دست روی دهد یا حتی تعادل خود هنگام راه رفتن را از دست بدهد. در صورتی‌ که این ضعف در ناحیه دست‌ها اتفاق بیفتد بیمار در عملکردهایی مانند نوشتن و سایر کارهای روزانه دچار اختلال ‌گردد. از دیگر علائم بروز این عارضه می‌توان درد تیرکشنده به بازوها و انگشتان، درد در ناحیه شانه و بین دو کتف، بی‌حسی و دردی مبهم که محل دقیق آن قابل‌ تشخیص نیست، درد در ناحیه پس سر و گردن را نام برد.

منظور از آسیب های دیسک گردن چیست؟

بر اساس طبقه بندی های جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات، منظور از آسیب های دیسک گردن هر گونه مشکلی است که برای فعالیت عادی دیسک های ناحیه گردنی بین مهره های C1 تا C7 به وجود آمده و منجر به کاهش دامنه حرکت طبیعی گردن، آسیب دیدگی اعصاب نخاعی و گردنی، و نیز علایم و عوارض متعدد گردد. طیف وسیعی از رخدادها به عنوان آسیب های دیسک های گردن شناخته شده اند که برخی از آنها دارای علایم و برخی نیز بدون علایم هستند. آسیب های دیسک گردنی ممکن است به طور تدریجی و یا ناگهانی ایجاد شوند.

طبق بررسی های صورت گرفته تقریباً دو سوم مردم در سر تا سر دنیا در زندگی خود به نحوی با آسیب های دیسک های گردن در نقطه ای از زندگی خود مواجه می شوند. حدود 25 درصد از جمعیت زیر 40 سال آسیب های دیسک گردنی را بدون علامت مشخصی دارند. بیش از 60 درصد افراد بالای 40 سال نیز به درجات مختلف انواعی از آسیب دیدگی دیسک های گردنی را دارا می باشند.

انواع آسیب های دیسک گردن چه هستند؟

همانطور که پیشتر گفته شد، ساختار دیسک های گردنی در نقش عوامل ایجاد تحرک، انعطاف و ضربه گیر برای ما در ستون فقرات عمل می نماید. به نظر دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، در یک تقسیم بندی بسیار کلی، انواع آسیب های وارده به دیسک های گردن را می توان به سه دسته عمده تقسیم نمود:

• درد دیسک گردن (سندرم دیسک گردن): اشاره به انواع دردهای گردنی با منشاء دیسک های این ناحیه دارد. دلیل اصلی سندرم دیسک گردنی کاهش انعطاف دیسک های گردنی است.
• جابجایی (بیرون زدگی) دیسک گردن: بیرون زدگی دیسک های گردن به معنای جابجا شدن دیسک های گردن از محل طبیعی خود می باشد که دلایل متعدد و پیچیده ای دارد. به طور ساده، فشار مکانیکی دلیل اصلی بیرون زدگی دیسک های گردنی محسوب می شود.
• پارگی دیسک گردن: به معنای بیرون زدگی مایع نوکلئوس پاپوس از آنولوس فیبروس می باشد که دلایل متعددی از خشکی پوسته دیسک های گردنی تا فشارهای مکانیکی می تواند داشته باشد.

علل بروز آسیب های دیسک گردن

طبق بررسی های صورت گرفته اپیدمیولوژی در جراحی مغز و اعصاب و ستون فون فقرات، آسیب های دیسک گردن به دلایل مختلفی می توانند ایجاد شوند. برخی از این آسیب های دیسکی به دلایل زیستی هستند و برخی نیز ناشی از عوامل محیطی می باشند.

در طیف عوامل زیستی، یکی از عوامل مهم آسیب دیسک های گردنی افزایش سن است. به همراه افزایش سن به تدریج دیسک ها آب خود را دست داده و خشک می شوند. این خشکی منجر به کاهش انعطاف پذیری دیسک های گردن در تنظیم فشارهای وارده می شود. چنین تغییرات وابسته به سن منجر به آسیب های دیسک گردنی و آسیب های نخاع و اعصاب نخاعی می گردند. عوامل دیگر شامل انحرافات و بدشکلی های ستون فقرات، و ناهنجاری های مادرزادی نخاعی و ستون فقرات می باشند که فشارهای وارده به ساختارهای دیسک های گردنی را چند برابر و امکان پخش فشار را بسیار محدود می سازند.

در حوزه عوامل بیرونی، عوامل متعددی به عنوان آسیب های مکانیکی ممکن است منجر به آسیب دیدگی های دیسک های گردن بشوند. آسیب های محیطی معمولاً به صورت دو دسته آسیب های مستقیم و تروماتیک و آسیب ها و تغییرات تدریجی تقسیم می شوند. سبک زندگی مدرن و عادت های بد آویخته بودن سر هنگام مشاهده مانیتور و یا صفحه گوشی، بد نشستن پشت میز کار و مطالعه، نداشتن برنامه های ورزشی منظم تقویت عضلات گردن و شانه، کاهش خون رسانی به دیسک های گردنی در نتیجه فرایندهای پیری، و رژیم غذایی فقیر از نظر کلاژن، عوامل مهم تدریجی آسیب به دیسک های گردن هستند.

آسیب های مستقیم شامل آسیب های تروماتیک نخاعی همچون ضربات شدید ناشی از ورزش، تصادفات، برخوردن اجسام سخت، درگیری، تکان شدید سر و بالا تنه، و یا افتادن می باشند.

تشخیص دیسک گردن

در چنین وضعیتی، معاینه فیزیکی گردن و اندام فوقانی به‌ طور کامل انجام می‌شود و پزشک، گردن را از نظر انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی مورد بررسی دقیق قرار می‌دهد. در چنین شرایطی، پزشک معالج برای معاینه و بررسی دقیق‌تر، درخواست ام آر آی می‌کند تا از این طریق وضعیت دیسک‌ها را مورد بررسی قرار دهد. ام آر آی هم‌چنین به پزشک معالج کمک می‌کند تا شدت بیرون‌زدگی دیسک و محل دقیق آن را تشخیص دهد. در برخی از موارد نیز پزشک معالج به سی‌تی‌اسکن توصیه می‌کند تا استخوان‌ها و مهره‌ها را به‌ خوبی مورد بررسی قرار دهد. رادیوگرافی و الکترومیوگرام نیز از دیگر روش‌های تشخیصی به شمار می‌روند.

درمان دیسک گردن

پس‌ از این‌که پزشک معالج به این تشخیص دست یافت که بیمار با وضعیت بیرون‌زدگی و یا فتق دیسک مواجه شده‌ است برای وی استراحت و انواعی از داروها را تجویز می‌کند. از جمله داروهای مناسب برای این بیماری می‌توان به داروهای ضد التهاب و ضد درد اشاره کرد. شل‌کننده‌های عضلانی از دیگر داروهایی هستند که به‌ طور معمول برای درمان تجویز می‌شوند. برخی ویتامین‌ها ازجمله ویتامین ب نیز برای درمان این بیماری کاربرد دارد.

فیزیوتراپی، آب‌درمانی، ورزش و فعالیت‌های فیزیکی از دیگر روش‌های درمانی برای موارد خفیف فتق دیسک و یا بیرون‌زدگی دیسک گردن هستند.

زمانی‌ که بیرون زدگی دیسک شدید باشد، علایم فشار بر نخاع یا ریشه های عصبی ایجاد شود و یا درمان‌های غیرتهاجمی پاسخگو نباشد، از روش جراحی استفاده می‌شود.

همچنین در شرایطی که فشار زیادی بر روی نخاع وارد شود و از این طریق، اندام‌های فوقانی و یا تحتانی بیمار دچار ضعف گردند و یا بیمار، تعادل خود را از دست بدهد از روش جراحی استفاده می‌شود. بلع نامنظم، حالت تهوع و استفراغ، سردردهای شدید و… نیز از مواقعی است که پزشک معالج مجبور است از روش جراحی استفاده کند.  هدف اصلی از روش جراحی، برداشتن بخشی از دیسک است که به عصب فشار وارد می‌کند.

جراحی دیسک گردن از قدام گردن و به روش میکروسکوپی انجام می گیرد. در این جراحی دیسک بیرون زده برداشته شده و نخاع و ریشه عصبی آزاد می شود و بین دو مهره کیج بین مهره ای قرار داده می شود.

شایان ذکر است که روش هایی مانند لیزر، اوزون یا دیسکوژل هیچ جایگاهی در درمان این بیماری ندارند و حتی می توانند باعث آسیب بیشتر شوند.

بهترین جراح دیسک گردن

پس از اینکه ابتلا به دیسک گردن توسط پزشک تایید میگردد دغدغه ای جدید برای بیماران پیش می آید و آن انتخاب بهترین جراح است. دکتر محسن القاسی متخصص جراحی مغز و اعصاب یکی از بهترین جراح های کشور می باشد که با بهره گیری از جدیدترین و کم تهاجمی ترین روش های روز دنیا تا به حال چند هزار جراحی موفق را در کارنامه خود دارد.

سوالات متداول بیماران مبتلا به دیسک گردن

افرادی که در طول زندگی خود حتی یکبار درد در ناحیه گردن را تجربه کرده باشند ممکن است با سوالات مختلفی مانند سوالات زیر در ذهن خود داشته باشند که ما در این مقاله به بخشی از آنها بطور کامل پاسخ داده ایم.

• دیسک گردن چیست؟
• ابتلا به بیماری “دیسک گردن” به چه معناست؟
• علت بیرون زدن دیسک گردن
• شایعترین علائم بیرون زدگی دیسک گردن
• راههای تشخیص بیرون زدگی دیسک گردن
• جراحی دیسک گردن
• جراح دیسک گردن
• بهترین جراح دیسک گردن
• ویدیو جراحی دیسک گردن

 ویدیو جراحی دیسک گردن

در بخش زیر شما عزیزان میتوانید فیلم جراحی یکی از بیماران ک مبتلا به دیسک گردن بوده و توسط دکتر محسن القاسی جراحی شده است را مشاهده کنید.

جراحى خانم مسن با سابقه تنگى کانال گردنى که به دنبال تصادف دچار فلج هر دو اندام فوقانى شده بود
خوشبختانه پس از جراحى حس و حرکت اندام ها به حالت عادى برگشت