سی تی اسکن مغز برای تشخیص آسیب های مغز و نخاع

یکی از پیشرفت های مهم پزشکی در جراحی های مغز و اعصاب، اصلاح رادیو گرافی سنتی و تبدیل آن به تصویر برداری سی تی اسکن یا اشعه ایکس کامپیوتری بوده است. تصویر برداری های CT اسکن در حقیقت تکنیکی بسیار پیشرفته برای از تصویر برداری با اشعه X هستند که ضمن کاهش میزان پرتوهای پر قدرت ایکس، دقت عکس برداری های رادیولوژی از مغز و طناب نخاعی را بسیار بالا برده اند. به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران، کاربردهای اصلی تصویر برداری CT اسکن به طور عمده برای تشخیص های دقیق از انواع آسیب های تروماتیک مغزی، سردردهای شدید، حالت های خواب آلودگی، انواع آنوریسم، خونریزی های مغزی، انواع سکته های مغزی، و شناسایی تومورهای مغزی می باشند. استفاده از تصویر برداری CT اسکن، تصاویری واضح و با جزئیاتی مطلوب از ساختارهای درونی جمجمه و ستون فقرات برای جراحان مغز و اعصاب فراهم می‌ آورد که به افزایش سرعت و کیفیت تشخیص و درمان بیماری های مغز و ستون فقرات شما توسط جراح مغز و اعصاب کمک شایانی می‌ نماید. تصویر برداری سی تی اسکن مغز و ستون فقرات یک تکنیک تشخیصی سریع، دقیق و غیر تهاجمی است که برای اجرا نیازی به هیچ گونه از انواع جراحی و یا ایجاد برش در بدن بیمار ندارد و به عنوان یکی از روش های بسیار مرسوم برای تمامی جراحان مغز و اعصاب است.

منظور از تصویر برداری سی تی اسکن چیست؟

در حوزه تخصصی جراحی مغز و اعصاب منظور از تصویر برداری سی تی اسکن مغز یک روش تصویر برداری پیشرفته تشخیصی و غیر تهاجمی می باشد که در آن از تصاویر سنتی گرفته شده با اشعه X به شکلی بهبود یافته و کامپیوتری برای ایجاد تصاویری افقی به نام اسلایس یا برش از مغز و یا نخاع شما استفاده می شود. در تصویر برداری سی تی اسکن مغز و ستون فقرات می‌ توانیم نسبت به عکس برداری های اشعه ایکس معمولی، جزییاتی بیشتر و دقیق تر از درون بافت ها و ساختاری مغزی و طناب نخاعی شما برای جراحی های مغز و ستون فقرات داشته باشیم. در نتیجه، استفاده از تصویر برداری CT اسکن در فرآیند درمانی شما داده ‌های مفصل‌ تری در مورد آسیب ‌های مغزی/ نخاعی و یا بیماری ‌های مغزی/ نخاعی به دست می دهد.

به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران، در فرآیند تصویر برداری سی تی اسکن سر و ستون فقرات، دستگاه مولد اشعه X (اسکنر) در درون یک محور دایره ‌ای دور بدن شما می ‌چرخد و به این ترتیب از زوایای مختلف مغز و یا طناب نخاعی شما با سرعت و پشت سر هم عکس برداری می کند. این تصاویر اشعه ایکس بدست آمده، به کامپیوتر دستگاه CT اسکن منتقل شده و توسط سیستم‌ های بسیار پیشرفته نرم افزاری تبدیل به تصویرهای دو بعدی (اسلایس) می‌ گردند. تعداد تصاویر (اسلایس ها) در هر تصویر برداری CT اسکن بسته به تشخیص جراح مغز و اعصاب و محدوده مورد بررسی می تواند متفاوت و متغیر باشد.

استفاده از تصویر برداری سی تی اسکن در جراحی مغز و اعصاب

همان طور که پیشتر بیان شد، تصویر برداری سی تی اسکن از مغز و طناب نخاعی یکی از پر کاربردترین روش های تشخیصی برای جراحان مغز و اعصاب به شمار می آید که با توجه به دقت و سرعت نتایج به دست آمده، ابزاری حیاتی برای نجات جان بیماران مغز و نخاعی، به خصوص در موارد اورژانسی محسوب می گردد. به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات در تهران، به طور معمول تصویر برداری  CT اسکن سر و گردن برای تشخیص و نظارت بر وضعیت های زیر مورد استفاده قرار می گیرد:

در عین حال و افزون بر موارد فوق الذکر، حالت ها و وضعیت های طبی زیر نیز در جراحی مغز و اعصاب نیازمند انواع تصویر برداری سی تی اسکن برای یافتن علت بیماری ها می باشند:

به علاوه در صورت بروز انواع آسیب های مغزی، برای بررسی علایم زیر می توان از تصویر برداری CT اسکن با سرعت و دقت بسیار بالایی استفاده نمود:

مراحل سی تی اسکن مغز چگونه است؟

تمامی مراحل تصویر برداری سی تی اسکن اعصاب (سر و ستون فقرات) در بیمارستان ها و یا مراکز تخصصی تصویر برداری پزشکی (رادیولوژی) صورت می پذیرند. بهتر است پیش از آن که به مرکز تصویر برداری CT اسکن تشریف ببرید، این موارد را اجرا و رعایت بفرمایید:

• در صورت ابتلاء به بیماری دیابت و مصرف داروهای شامل ماده گلوکوفاژ، لازم است با پزشک داخلی خود تماس گرفته و مشورت بفرمایید.
• در اتاق دستگاه سی تی اسکن، به هیچ وجه قطعات فلزی، جواهرات و زیور آلات به همراه نداشته باشید.
• در زمان مراجعه به مرکز تصویر برداری، لازم است که نسخه و دستورالعمل جراح مغز و اعصاب خود را برای مشخص شدن دقیق محل تصویر برداری و تعداد اسلایس های مورد نیاز با خود به همراه ببرید.

پس از انجام مراحل پذیرش شما در مرکز تصویربرداری، ابتدا پرستار و یا متخصص رادیولوژی از شما پرسش هایی در زمینه سوابق پزشکی و بیماری شما می پرسد و در صورت منع تصویر برداری سی تی اسکن، به شما گفته خواهد شد. در ادامه به شما لباس های مخصوص برای تصویر برداری CT اسکن داده می شود که لازم است لباس های خود را در آورده و آنها را بر تن نمایید. در انتها، کادر درمانی شما را به سمت دستگاه تصویر برداری CT اسکن هدایت می برند و در صورتی که لازم باشد، پرستاران به شما کمک نموده و شما را روی تخت دستگاه می خوابانند.

نکته قابل ذکر این است که در برخی از انواع خاص تصویر برداری های CT اسکن مغزی و یا نخاعی لازم است شما پیش از اجرای اسکن ماده ای حاجب را تزریق نمایید. این ماده حاجب که حسب محل ضایعه و نیز نوع CT اسکن ممکن است متفاوت باشد، در فرآیند رادیو گرافی کمک می‌ کند تا وضوخ و تباین (کنتراست) اسلایس های گرافی شما بالاتر رفته و ساختار های درون جمجمه و یا ستون فقرات شما با وضوح بهتری مشخص گردند.

به یاد داشته باشید پیش از رفتن به مرکز تصویر برداری از متصدیان آنجا در مورد شیوه CT اسکن خود سوال کنید. در صورتی که برای سی تی اسکن شما نیاز به تزریق ماده حاجب باشد، لازم است از حدود 4 الی 6 ساعت پیش از تصویر برداری از خوردن و آشامیدن پرهیز نمایید. به طور معمول تزریق ماده حاجب برای تصویر برداری های سی تی اسکن به صورت وریدی و از طریق رگ دست انجام می شود. 

به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات، مدت زمان لازم برای انجام تصویر برداری سی تی اسکن مغز و ستون مهره بسته به محدوده و تعداد اسلایس های مورد نیاز، در بازه زمانی بین 30 ثانیه تا چند دقیقه طول خواهد کشید. در زمان تصویر برداری از جمجمه و یا ستون فقرات شما، تخت دستگاه سی تی اسکن که شما روی آن دراز کشیده اید، به سمت جلو و عقب حرکت می کند تا دستگاه مولد اشعه X (اسکنر) که در حال چرخیدن درون قاب دستگاه و به دور شما می باشد، بتواند به دقت از نواحی مورد درخواست جراح مغز و اعصاب گرافی تهیه نماید. به هر یک از عکس هایی که توسط دستگاه CT اسکن تولید می شود یک اسلایس یا برش گفته می شود.

در نهایت، نتایج تصویر برداری CT اسکن سر و یا ستون مهره شما به صورت فیلم های رادیوگرافی، نرم افزار دیجیتالی (روی سی دی یا دی وی دی) و به شکل گزارش پزشکی مکتوب که توسط متخصص رادیولوژی نگاشته شده به شما ارائه خواهد شد که لازم است برای تفسیر درست و دقیق به نزد جراح مغز و اعصاب مراجعه بفرمایید.

موارد مشکوک در تصویر برداری سی تی اسکن مغز و نخاع

جراح مغز و اعصاب زمانی برای شما تصویر برداری سی تی اسکن مغز و نخاع را تجویز می کند که احتمال وجود ضایعه ای در دستگاه اعصاب مرکزی باشد. به همین دلیل امکان دارد که در CT اسکن شما نتایجی غیر عادی مشاهده شوند که متخصص رادیولوژی آنها را با جزئیات و اصطلاحاتی کاملاً علمی و تخصصی در گزارش خود به جراح مغز و اعصاب توضیح می دهد. دلایل عمده این نتایج غیر عادی در تصویر برداری های CT اسکن طبق بررسی های انجمن بین المللی جراحان مغز و اعصاب و ستون فقرات، عبارتند از:

منابع

https://www.bhf.org.uk/

https://www.hopkinsmedicine.org/

https://www.cedars-sinai.org//

https://www.healthline.com/