گاهی برخی آسیب‌ها ممکن است به قیمت از دست رفتن یا تغییرات دائمی در بدن تمام شوند. آسیب‌های نخاعی از جمله عواملی هستند که زندگی فرد مبتلا را کاملا تحت تاثیر قرار می‌دهند. افرادی که این آسیب‌ها را تجربه می‌کنند، از نظر فیزیکی و روانی دچار مشکلات متعددی می‌شوند. با این حال دانشمندان پیشرفت‌های خوبی در زمینه تشخیص و بهبود این آسیب‌ها داشته‌اند. در این مطلب علل، علائم و تشخیص این آسیب‌ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
منظور از آسیب های نخاعی دقیقا چیست؟
همانطور که می‌دانید، نخاع مسئولیت انتقال پیام از مغز به اندام‌های بدن را برعهده دارد. لایه مننژ و ستون مهره‌ها، نخاع را احاطه و از آن محافظت می‌کنند. بیشتر ضایعه‌های نخاعی به دلیل وارد شدن ضربه به مهره‌ها اتفاق می‌افتند. وقتی استخوان‌های مهره‌ها می‌شکنند، نخاع و اعصاب آنها هم دچار آسیب می‌شوند. در موارد نادر و دردناک، آسیب ممکن است باعث قطع کامل نخاع شود.
اگر آسیب های نخاعی به صورتی باشند که ارتباط بین اعصاب و مغز را قطع کنند، بدن بسیاری از عملکردهای اصلی خود را از دست می‌دهد. به طور کلی وقتی نخاع آسیب می‌بیند، عملکردهای حیاتی بدن، از جمله حرکت ماهیچه‌ها، تنفس، عملکرد مثانه، ضربان قلب و … به مشکل برمی‌خورند.
علائم آسیب های نخاعی
توانایی بدن برای کنترل اندام‌ها بعد از آسیب نخاعی به دو عامل اصلی بستگی دارد؛ شدت آسیب و محل وقوع آن. شدت عامل به دو حالت زیر تقسیم می‌شود:
- کامل: وقتی شدت آسیب طوری باشد که تمام احساس و توانایی کنترل حرکت را از فرد بگیرد، آسیب کامل بوده است.
- ناقص: اگر با وجود آسیب به نخاع، فرد همچنان برخی حرکات را می‌تواند کنترل کند، دچار آسیب ناقص شده است.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که آسیب های نخاعی ممکن است به فلج تمام یا قسمتی از اندام‌های بدن بیانجامد. به طور کلی فلج ناشی از آسیب نخاعی هم به دو دسته زیر تقسیم می‌شود:
- تتراپلژی: در این حالت اندام‌هایی مثل بازوها، دست، اندام‌های لگن و … تحت تاثیر آسیب نخاعی قرار می‌گیرند.
- پاراپلژی: در این حالت تقریبا تمام اندام‌ها تحت تاثیر آسیب نخاعی قرار می‌گیرند.
تمام حالت‌هایی که برای آسیب های نخاعی ذکر کردیم، دارای علائم خاص و البته مشترکی هستند که عبارتند از:
- از دست دادن توانایی حرکت
- از دست دادن کنترل دستگاه گوارشی
- از بین رفتن احساساتی مثل لامسه
- بروز تغییرات در عملکرد جنسی
- احساس درد یا سوزش شدید در ناحیه آسیب‌دیده
- مشکل در تنفس
بررسی علائم اورژانسی آسیب های نخاعی
برخی علائم این آسیب‌ها ممکن است نشانه بسیار مهمی از آسیب‌های شدیدتر باشند. به همین دلیل باید جدی‌تر گرفته شوند. این علائم عبارتند از:
- بی‌حسی در انگشتان دست و پا
- احساس گزگز کردن اندام‌ها
- از دست دادن کنترل مثانه
- مشکل در راه رفتن
- اختلال شدید تنفسی
- ناهماهنگی شدید بین عضلات
نحوه تشخیص آسیب های نخاعی چگونه است؟
تشخیص مناسب، نقش بسیار مهمی در درمان این آسیب‌ها دارد. ابتدا پزشک معالج شما باید بررسی کند که آسیب نخاعی روی تنفس یا ضربان قلب شما تاثیر گذاشته است یا خیر. اولویت بعدی بررسی عملکرد اعصاب است. باید بررسی شود که فرد توانایی حرکت اندام‌ها را دارد. همچنین باید عملکرد حسی اندام‌ها مورد بررسی قرار بگیرند. برای بررسی آسیب نخاعی از دکتر محسن القاسی کمک بگیرید. البته برای این کار برخی آزمایشات وجود دارند که عبارتند از:
- سی تی اسکن: برای تشخیص شکستگی یا آسیب به رگ‌های خونی
- MRI: برای مشاهده نخاع یا بافت‌های نرم
- اشعه ایکس: برای تشخیص شکستگی در استخوان‌ها
- الکترومیوگرام (EMG): اگر آسیب محیطی وجود داشته باشد، از این آزمایش برای بررسی فعالیت الکتریکی عضلات و سلول‌های عصبی استفاده می‌کنند.
برای دریافت مشاوره میتوانید با ما تماس بگیرید.
منظور از درمان فوری ضایعه‌های نخاعی چیست؟
ممکن است آسیب های نخاعی به نحوی باشند که نیاز به درمان فوری داشته باشند. این درمان شامل جراحی و دارودرمانی می‌شود. جراحی فوری معمولا برای درمان شکستگی استخوان، بافت آسیب‌دیده و لخته خون انجام می‌شود.
گاهی هم استفاده از برخی داروها می‌تواند به بهبود آسیب نخاعی کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهند که تزریق کورتیکواستروئید، تاثیر به‌سزایی در بهبود این آسیب‌ها دارد.
نکته مهم: داروها باید تا 8 ساعت بعد از وقوع آسیب تجویز و استفاده شوند تا حداکثر کارایی را داشته باشند.
بررسی رایج‌ترین علل آسیب های نخاعی
آسیب‌هایی که به نخاع وارد می‌شوند، دلایل خاصی دارند. برخی از این دلایل بسیار رایج‌تر هستند. در ادامه به بررسی رایج‌ترین علل این آسیب‌ها می‌پردازیم:
- تصادف با وسیله نقلیه: یکی از شایع‌ترین علل ضایعه‌های نخاعی، تصادف با خودرو یا موتورسیکلت است. در بسیاری از کشورها، نیمی از آسیب های نخاعی به این دلیل اتفاق می‌افتند.
- سقوط از ارتفاع: در بیشتر مواقع، افتادن از بلندی یا حتی ارتفاع بسیار کم، ممکن است باعث آسیب رسیدن به نخاع شود.
- نزاع و برخوردهای خشونت‌آمیز: گاهی اوقات درگیری‌های مسلحانه، ممکن است باعث آسیب دیدن نخاع شوند.
- فعالیت ورزشی: ممکن است هنگام انجام فعالیت‌های ورزشی یا تفریحی، نخاع دچار آسیب بسیار شدید شود.
چه عواملی احتمال آسیب نخاعی را افزایش می‌دهند؟
با وجود این که آسیب های نخاعی معمولا تصادفی هستند، اما برخی عوامل ممکن است تاثیر زیادی روی افزایش این آسیب‌ها داشته باشند. در ادامه به بررسی این عوامل می‌پردازیم:
- جنسیت: مردها بیشتر از زنان در معرض آسیب نخاعی قرار دارند. این آسیب‌ها تنها 20 درصد برای زنان اتفاق می‌افتند.
- سن: جالب است بدانید که بیشتر آسیب های نخاعی در سنین بین 16 تا 30 سال رخ می‌دهند. همچنین افزایش سن هم ابتلا به این آسیب‌ها را بیشتر می‌کند.
- مصرف الکل: نوشیدن مشروبات الکلی تقریبا دلیل 25 درصد آسیب های نخاعی را شامل می‌شود که آمار قابل توجهی است.
- رفتارهای پرخطر: انجام برخی فعالیت‌ها یا شرکت در نزاع‌ها، ممکن است خطر ضایعه‌های نخاعی را افزایش دهد.
کلام پایانی
آسیب های نخاعی به هر دلیلی که اتفاق بیفتند، بسیار خطرناک و جدی هستند. این آسیب‌ها با علائمی مثل بی‌حسی، مشکل در تنفس، مشکل در راه رفتن و … خود را نشان می‌دهند. اگر آسیب نخاعی در مراحل اولیه جدی گرفته نشود، ممکن است باعث فلج کامل نیز بشود. به همین دلیل در صورت بروز هر کدام از علائم رایج، بهتر است به پزشک مراجعه شود. دکتر محسن القاسی در کنار شماست تا در صورت بروز هر آسیبی راهکارهای درمانی را پیشنهاد دهد.
منابع:
