گاهی وضعیت خاصی برای مغز و سلول‌های آن ایجاد می‌شود که در آن کنترلی روی ارسال سیگنال‌های الکتریکی وجود ندارد. به این حالت اصطلاحا تشنج گفته می‌شود که احتمالا بسیاری افراد یا آن را تجربه و یا در اطرافیانشان مشاهده کرده‌اند. در این مطلب به بررسی صفر تا صد تشنج و علل به وجود آمدن آن خواهیم پرداخت.
تشنج چیست؟
یک حالت پزشکی است که طی آن موج الکتریکی کنترل‌نشده و موقت در مغز ایجاد می‌شود. وقتی این اتفاق رخ می‌دهد، بخش بزرگی از سلول‌های مغز آسیب می‌بینند. این موضوع باعث می‌شود تا سیگنال‌های غیرقابل کنترلی به اطرافشان ارسال کنند. این فعالیت الکتریکی کنترل‌نشده، باعث باردار شدن نواحی آسیب‌دیده مغز شما می‌شود.
وجود اضافه بار در نواحی مختلف مغز، باعث بروز علائم خاصی می‌شود. این علائم شامل غش کردن، احساسات غیرطبیعی و حرکات غیرمنتظره عضلانی می‌شوند. گزینه‌های درمانی این عارضه با توجه به شدت و نوع آن متفاوت خواهد بود. اصطلاح تشنج ریشه در باورهای باستانی دارد. باورهایی که اعتقاد داشتند این حالت نشانه‌ای از تسخیر روح توسط شیاطین است. امروزه پزشکی مدرن به یافته‌های جدیدی در این خصوص رسیده است. آنها معتقدند تشنج برای همه افراد اتفاق می‌افتد. با این حال برخی افراد با شدت بیشتری دچار آن می شوند.
تشنج و صرع چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
برای بررسی این دو حالت، بهتر است ابتدا به این نکته توجه کنیم که تشنج از نظر علت وقوع به دو دسته تقسیم می‌شود. این دو دسته عبارتند از:
- تشنج‌های تحریک شده: از طریق عوامل بیرونی مثل الکل، مواد مخدر و … ایجاد می‌شوند که حدود 30 درصد از تشنج‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
- تشنج‌های غیرقابل تحریک: در این حالت مغز فرد به صورت خود به خود وارد تشنج می‌شود. این حالت ممکن است چند روز بعد از یک حادثه خاص اتفاق بیفتد.
از طرف دیگر صرع یک نوع بیماری مغزی محسوب می‌شود که فرد را در معرض ابتلا به تشنج‌های غیرقابل تحریک قرار می‌دهد. این حالت زمانی تشخیص داده می‌شود که دست کم دو تشنج غیرقابل تحریک در بازه زمانی کوتاه وجود داشته باشد. به این ترتیب رابطه‌ای بین تشنج‌های تحریک‌شده و صرع وجود ندارد.
چه کسانی در معرض تشنج قرار دارند؟
همانطور که اشاره شد، همه افراد ممکن است به این عارضه مبتلا شوند. با این حال تشنج ممکن است برای برخی افراد بسیار راحت‌تر اتفاق بیفتد. سن افراد و ابتلا به این حالت با هم رابطه معکوسی دارند. هر چقدر سن افزایش پیدا می‌کند، احتمال ابتلا به آن هم کاهش پیدا می‌کند. به این ترتیب کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض تشنج قرار دارند. البته خطر ابتلا به تشنج برای افراد با سابقه صرع و سکته مغزی خیلی بیشتر از سایرین است.
به طور کلی ابتلا به این عارضه نسبت به صرع شایع‌تر است. طبق آمار حدود 11 درصد افراد حداقل یک بار در طول عمر خود این عارضه را تجربه کرده‌اند. برای درمان تشنج، می‌توانید با دکتر محسن القاسی در تماس باشید.
تشنج چگونه روی بدن تاثیر می‌گذارد؟
مغز انسان میلیاردها سلول دارد که با عنوان نورون شناخته می‌شوند. نورون‌ها مسئولیت انتقال سیگنال‌های شیمیایی و الکتریکی را بر عهده دارند. با اتصال یک نورون به هزاران نورون دیگر، یک شبکه ارتباطی در مغز ایجاد می‌شود. این شبکه‌ها هر کدام نحوه کار بخش‌های مختلف مغز را نشان می‌دهند. تشنج باعث می‌شود که این سیگنال‌ها به طور غیرقابل کنترلی ارسال شوند.
در واقع تشنج یک اثر دومینویی روی نورون‌ها می‌گذارد. این حالت باعث می‌شود نورون‌های زیادی از بین بروند. هر چقدر تعداد نورون‌های از بین رفته بیشتر باشد، تاثیر و علائم تشنج هم بیشتر خواهد شد. اگر این حالات بیش از اندازه رخ بدهند، تبدیل به یک عادت برای مغز می‌شوند. اگر این عارضه بیش از حد ادامه داشته باشد یا دفعات بروز آن بیشتر شود، سلول‌های مغزی آسیب می‌بینند. حتی ممکن است باعث آسیب دائمی در مغز شود!
گسترش تشنج و تاثیر آن روی بدن
تاثیر تشنج به محل وقوع آن در مغز بستگی دارد. این که تشنج در کجای مغز اتفاق افتاده است، توسط پزشک و با بررسی علائم انجام می‌گیرد. به طور کلی تشنج‌ها از نظر محل وقوع به دو دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:
- تشنج عمومی: این حالت در هر دو نیمکره مغز اتفاق می‌افتد. این نوع تشنج‌ها معمولا علائم بسیار شدیدتری دارند.
- تشنج کانونی: این حالت فقط در یکی از نیمکره‌های معز رخ می‌دهد و نشان می‌دهد که فقط یک قسمت بدن درگیر این عارضه شده است.
نکته مهم: تشنج کانونی ممکن است گسترش پیداکند و تبدیل به تشنج عمومی شود!
بررسی علائم اصلی تشنج
شاید علائمی که برای تشنج وجود دارد در بسیاری از بیماری‌های دیگر هم رخ دهد، اما چه زمانی می‌توان تشخیص داد که واقعا تشنج اتفاق افتاده است؟ بیشتر علائم مربوط به این حالت، هاله نام دارند. هاله در واقع نشان از تشنج کانونی دارد که فقط یک سمت مغز را درگیر می‌کند. وقتی این تشنج گسترش پیدا نکند، هاله تنها اثر و علامت خواهد بود.
وقتی تشنج‌های کانونی گسترش پیدا می‌کنند، هاله بیشتر شبیه به یک علامت هشداردهنده می‌شود. در این حالت امکان وقوع تشنج‌های شدیدتر افزایش پیدا می‌کند. وقتی این اتفاق رخ دهد، علائمی مثل نورهای روشن و هاله‌ای از اجسام به نظرتان خواهد رسید. همچنین ممکن است هنگام مصرف مواد غذایی، بو و مزه متفاوتی حس شود. این علائم ممکن است باعث ترس بیشتر افراد شوند. از دیگر علائم مربوط به تشنج می‌توان به تعریق زیاد، لرزیدن، رنگ‌پریدگی و … اشاره کرد. به هر حال در صورت مواجهه با این علائم، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه شود.
کلام پایانی
تشنج یکی از عارضه‌هایی است که هر فردی امکان دارد آن را تجربه کند. به همین دلیل آشنایی با علل و علائم آن برای همه ضروری است. گاهی ممکن است این حالت با صرع اشتباه گرفته شود. با این حال باید گفت که صرع به نوعی بیماری تشنج گفته می‌شود. در واقع صرع بسیار مزمن‌تر از تشنج است. درمان انواع صرع و تشنج را به دکتر محسن القاسی فوق تخصص اعصاب و روان بسپارید.
منابع:
