تاثیر اینترنت بر مغز

اینترنت ؛ کلمه ایی که این روزها خیلی زیاد میشنویم یا و داریم لحظه به لحظه با اون زندگی میکنیم .  وابستگی ما به اینترنت انکار ناپذیر شده و  متاسفانه یا خوشبختانه تبدیل به یکی از نیازهای اولیه زندگیمون شده .

با وجود اینکه این وضعیت مزایای بسیار زیادی هم داشته، اما یه وجه تقریبا نادیده گرفته شده اون رو نباید فراموش کنیم . اثرات اینترنت بر مغز رو خیلی‌ها بی‌اهمیت می‌دونن و یا به سادگی از کنار اون رد می‌شن.

حالا سوال اینجاست ، آیا اینترنت و امواج موبایل تاثیری روی مغز ما میزارن  ، ایا باعث سرطان مغز میشن ؟

سلام، من محسن القاسی، جراح مغز و اعصاب و ستون فقرات هستم. در یکی دیگر از مجموعه پادکست‌ موج اعصاب با شما در مورد تاثیر اینترنت بر مغز صحبت کنم. پس با من همراه باشید.

گزارش‌های مرکز تحقیقاتی پیو نشون می‌ده  که اکثر افراد بزرگسال روزانه چند ساعتی رو آنلاین هستن و از هر چهار نفر بیش از یک  نفر به صورت دائمی آنلاین می‌مونه. طبق یک آمار دیکه ما روزانه بطور متوسط 90 تا 100  بار موبایلمون رو چک میکنیم با این وصف سوالی که توی ذهن ما شکل می‌گیره اینه که آیا فعالیت زیاد به صورت آنلاین روی مغز ما تاثیر می‌ذاره؟ جالبه بدونین که این سوال در مطالعه اخیر مجله World Psychiatry مورد توجه بوده و محققان تونستن تاثیرات مختلف این فضا رو بر مغز شناسایی کنن.

نتیجه یک تحقیق دو ساله در سال ۲۰۱۴ نشون داده کودکان و نوجوانانی که زمان خیلی زیادی از شبانه‌روز رو به بازی‌های ویدئویی اختصاص می‌دن در معرض خطر بیشتری برای بروز نشانه‌های بیش‌فعالی و ADHD قرار دارن. متخصصان علوم اعصاب با توجه به نتایج تحقیق این‌طور جمع‌بندی کردن که مغز انسان نیاز داره که ساعاتی از روز رو در آرامش و ارتباطات عصبی کمتر بگذرونه.

بر اساس تحقیقات صورت گرفته اینترنت ممکنه بر سه حوزه عملکرد مغز تاثیر بذاره :‌ توجه ؛‌حافظه و تعاملات اجتماعی

1. توجه: دنیای آنلاین با حجم زیادی از داده و اطلاعات که در اختیار ما قرار میده باعث عدم تمرکز و به شاید به نوعی حواس پرتی بشه .
2. حافظه: حجم وسیعی از اطلاعات به راحتی در دسترس ما قرار میگیره و نیاز ما به حفظ کردن رو کم میکنه . ( حتما یادتون هست که قدیما که خبری از اینترنت و فضای مجازی نبود چندتا شماره تلفن رو حفظ بودین ) .
3. تعاملات اجتماعی یا به عبارتی اختلال در هوش عاطفی و اجتماعی : نوع ارتباطات ما به شدت تحت تاثیر این فضا قرار گرفته و خودش به نوعی از تعامل تبدیل شده که مزایا و معایت خودش رو به دنبال داره .

• توجه : ‌افرادی که پشت یک میز میشینن و با رایانه‌ها یا لپ‌تاپ از اطلاعات آنلاین استفاده میک نن، اولین ضربه‌ای که می‌خورن مربوط به کاهش توجه هست. به این معنی که استفاده آسون از چندین منبع رسانه‌ای ما رو تشویق میک نه تا به جای حفظ تمرکز، به سرعت عمل فکر کنیم و سریعا جستجوی خودمون رو پیش ببریم. فرقی هم نداره که این جستجو در مورد چی باشه در نهایت ما سرعت بالا رو احتیاج داریم. تحقیقات نشون می‌دن که به وجود اومدن چنین توقعاتی، بر توانایی ما برای تمرکز تاثیر می‌ذاره. این رفتار ممکنه به افزایش حواس پرتی و کاهش توانایی ما برای حفظ توجه کمک کنه .

در کنار این مورد تلفن‌های هوشمند هم باعث می‌شن تا ما با وصل شدن به اینترنت، دائما در حال چک کردن اخبار، رسانه‌های اجتماعی یا پیام‌های شخصی باشیم. تصور می‌شه که این رفتار با مسئله «پاداش اطلاعاتی» در رابطه باشه. پاداش اطلاعاتی  به معنای کسب اطلاعات جدید و به روز هستش و زمانی مطرح می‌شه که ما فکر میک نیم با چک کردن‌های مکرر گوشی، چیزی به دست آوردیم. در صورتی که بیشتر اطلاعات به دست اومده تاثیری بر زندگیمون ندارن.

و اما تاثیر اینترنت بر حافظه ما

شاید یکی از مهم‌ترین اثرات اینترنت بر مغز ما، تاثیر مستقیم روی حافظه مون  باشه.حتما یادتون هست که قدیما که خبری از اینترنت و فضای مجازی نبود چند تا شماره تلفن رو حفظ بودین . توی فضای اینترنت، حجم وسیع اطلاعات به راحتی در دسترس هستن و تغییر صفحه (یا همون رفرش کردن) در کنار تغییر اطلاعاتی که پیگیری میکنیم، خیلی راحت شده. ما خیلی راحت می‌تونیم از یک  سایت به اینستاگرام و بعد به تلگرام دسترسی پیدا کنیم. توجه داشته باشین که مسئله ترتیب این رسانه‌ها نیست، مسئله سهولت دسترسی اون‌هاست.

البته روش دسترسی ما به اون‌ها هم ممکنه روی فرایندهای حافظه تأثیر بذارن. به عنوان مثال، دسترسی سریع به اطلاعات نامحدود ما رو ملزم به یادآوری کمتر اطلاعات میک نه. ما دیگه مجبور نیستیم چیزهایی رو یاد بگیریم یا به خاطر بسپاریم؛ چون می‌تونیم همون اطلاعات رو به صورت آنلاین جستجو یا بازیابی کنیم.

فرث و همکارانش، به این موضوع اشاره میک نن که این روزها بیشتر خانواده‌ها زیر یک  سقف هستن اما جدای از هم وقت می‌گذرونن. این موضوعی که امروز،  تقریبا همه خانواده ها و افراذ دست به

گریبان اون هستن . دو تا خواهر یا دو تا برادر رو تصور کنین که توی یک  اتاق نشستن و هر کدوم دارن یک  بازی رو پیش می‌برن. اون‌ها توی دنیای دیگه‌ای قرار گرفتن که با دنیای واقعی فاصله داره. شاید بشه اسم این خانواده ها رو ؛‌خانواد های مجازی گذاشت !

توی این وضعیت تعامل جدیدی بین اینترنت و زندگی اجتماعی ما شکل می‌گیره. تحقیقات نشون دادن که این مسئله می‌تونه تاثیر مستقیمی بر خودآگاهی و اعتماد به نفس ما داشته باشه. دنیای اجتماعی آنلاین با زندگی اجتماعی واقعی ما آمیخته شده و می‌تونه منجر به تاثیرات پیش‌بینی نشده بشه.

جالبه که بدونین توی یک  تحقیق در آمریکا محققان٬ آزمونی رو برای ۱۹۷ شرکت کننده با رنج سنی  ۱۷ تا ۲۳ سال انجام دادن . این افراد برای ساعات طولانی به بازی‌های رایانه ایی خشن می‌پرداختن. نتیجه این تحقیق این بود که این بازی‌ها توانایی تشخیص احساسات از طریق حالات چهره رو کاهش دادن و در واقع این افراد نمیتونستن ارتباط و تعامل درستی با شخص مقابلشون داشته باشن.

خیلی از مراجعینم  در مورد رابطه سن و تاثیرات اینترنت سوال میپرسن ؛‌ در این مورد باید بگم که طبق تحقیقات انجام شدخ تاثیرات اینترنت بر روی مغز ما به سن و سال خاصی مربوط نمی‌شه. این روزها می‌بینم که حتی بچه‌ها هم مشتاق به بازی‌های اینترنتی هستن و از همین کودکی با فضای اینترنت آشنا می‌شن. استفاده از اینترنت ممکنه اثرات متفاوتی روی عملکرد شناختی و اجتماعی در سنین مختلف داشته باشه.

برای مثال، حواس‌پرتی‌های مداوم و اطلاعاتی که بلافاصله با یک کلیک در دسترس هستن ممکنه برای رشد مغز کودکان و نوجوانان مشکل‌ساز باشه. بعضی از مطالعات نشون دادن که استفاده بیش از اندازه از فضای مجازی تاثیرات منفی روی توجه نوجوانان داشته، همینطور  استفاده دائم از اینترنت با توانایی‌ کلامی کمتر بین بچه های  خردسال همراه بوده. به این معنی که کودک ترجیح می‌ده به جای حرف زدن یک  گوشه بشینه و با موبایل یا تبلتی که بهش دادن بازی کنه. استفاده زیاد از اینترنت می‌تونه اثرات غیرمستقیم مثل تداخل توی خواب یا کاهش تعاملات اجتماعی تحصیلی رو هم به همراه داشته باشه. این یعنی فرد ممکنه در مسیر افسردگی قرار بگیره که در نوع خودش بسیار نگران کننده هست .

نکته ایی که باید توجه داشته باشید اینه که استفاده از فضای اینترنت دو روی یک  سکه ست و نمی‌شه گفت که ما توی  دنیای تیره و خطرناکی قرار گرفتیم. البته با رعایت نکردن اصول استفاده درست و عدم مدیریت زمان، حتما جنبه‌های منفی بیشتری رو می‌بینیم. اما نمی‌شه از این مسئله هم غافل بشیم که استفاده از اینترنت مزایایی هم داره. برای نمونه گفته می‌شه که IQ ما در طول زمان در حال افزایش هستش.

در عصر MTV و بازی‌های ویدیویی، والدین و کارشناسان نگران بودن که فناوری‌های جدید و پر زرق و برق مغز ما رو به سمت فراموشی کامل سوق می‌دن. اما دقیقا برعکس این اتفاق افتاد. بعد از MTV، بازی‌های ویدیویی، توییتر، فیس بوک و گوگل، ما هوشمندتر هم شدیم. البته اینکه ما به دلیل استفاده از فناوری پیشرفت‌های خوبی داشتیم یا مسائل دیگه‌ای هم دخیل بودن، به بررسی بیشتری نیاز داره. اما در نهایت تاثیر این مورد رو هم نمی‌شه نادیده گرفت.

نکته بسیار مهم دیگه ایی که در ارتباط با اینترنت نباید فراموش بشه ، امواج وای فای هست ، از اونجایی که خیلی از ما  از طریق این امواج به دنیای اینترنت متصل می‌شیم ، باید رعایتهای لازم رو در این مورد فراموش نکنیم . یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ ثابت کرده هرچه زمان قرار گرفتن در معرض امواج الکترومغناطیسی بیشتر باشه، مضرات اون برای سلول‌های عصبی و مغزی بیشتره. در ضمن با توجه به تاثیرپذیری بیشتر سلول‌های مغزی در نوزادان، پیشنهاد می‌شه مودم وای فای رو در محل خواب و استراحت اون‌ها قرار ندید.

برخی از تحقیقات دیگه نشون دادن که قرار گرفتن مداوم در معرض قطعی امواج موبایل می تونه باعث نازک شدن دیواره رگ ها در عروق مغزی بشه . این عارضه باعث میشه که برخی از ترکیبات خون در کنار سلول های مغزی قرار بگیرن و در دراز مدت صدمات دیگری رو ایجادکنن . استفاده از هدفون و بلندگو برای مکالمه ، قرار ندادن تلفن همراه بالای سر در زمان خواب و خاموش کردن روتر های بی سیم در زمان خواب از راهکارهای کاهش عوارض امواج موبایل برای مغز هستن . سوال دیگری که ممکنه برای خیلی ها پیش بیاد اینه که امواج موبایل و وایفای بایت ایجاد تومور میشه ؟ یا رشد تومور و تشدید می کنه ، واقعیت اینه که تا بحال همچین چیزی رو هیچ تحقیق تایید نکرده ولی پیشنهاد من اینه که تا جایی که ممکنه از این امواج دوری کنید .

یادتون باشه عوامل استرس زا ، غول های بی شاخ و دمی نیستن که از اونها دوری کنیم ، عواملی خیلی کوچیک مثل امواج هم میتونه در ایجاد و تشدید استرس و در پی اون ایجاد بیماریهای عصبی بسیار موثر باشه . ( البته میتونید برای اشنایی بیشتر با اثرات استرس بر مغز به سایت من مراجعه و ویدئوهای این موضوع رو مشاهده کنید ) .

البته با گذشت کمتر از 30 سال از زمانی که اینترنت در دسترس عموم قرار گرفت، اثرات بلند مدت اون هنوز مشخص نیست. به همین خاطر محققان هنوز هم در حال انجام آزمایشی‌هایی هستن که در مقیاس انبوه بتونه تاثیر استفاده گسترده از اینترنت در تمام  جمعیت جهان رو مشخص کنه.

در آخر باید بگم امروزه ما داریم در جهانی امیخته به اینترنت و فضای مجازی زندگی میکنیم ؛‌ دنیای پر از امواجی با فرکانس های مختلف. با توجه به روندهای جهانی شاید دیگه  نتونیم خودمون رو از این فضا جدا کنیم و نتونیم فرمول دقیقی برای مدیریت زمان آنلاین بودن داشته باشیم ولی میتونیم با مدیریت صحیح و برنامه ریزی و عادت دادن خودمون به اجرای اون ،  از اینترنت بیشترین و بهترین بهره رو ببریم و به حفظ سلامت روان و جسممون کمک کنیم .