به گفته دکتر محسن القاسی جراح مغز و اعصاب با تخصص در جراحی نخاع، ستون فقرات و دیسک، بسته به نوع ضایعه/ آسیب ایجاد شده در طناب نخاعی و یا ساختار ستون مهره، جراحی باز و یا جراحی بسته، با استفاده از تکنیک های پیشرفته نورو آندوسکوپی و جراحی میکروسکوپی، صورت می گیرند. اما در حال حاضر با توجه محدودیت های مهندسی پزشکی، امکان انجام جراحی های بسته ستون فقرات و نخاع برای همه بیماری های این ناحیه فراهم نشده است. به خصوص، در مواردی که فرآیند درمانی شامل انجام عمل جراحی بر روی چندین مهره از ستون فقرات شما باشد، هنوز بهترین روش، انجام جراحی های باز می باشد. جراحان نخاع، ستون مهره و دیسک تمامی تلاش خود را می کنند تا در صورت امکان جراحی ها را بر پایه تکنیک های جراحی های بسته و محدود انجام دهند تا فرآیند درمانی و سیر بهبودی شما در سریع ترین زمان ممکن صورت پذیرد.
منظور از ستون فقرات چیست؟
در بدن انسان ها و سایر مهره داران، محوری که مسئول نگه داری و اتصال بخش تنه به سر و نیز پاها است، به نام ستون مهره ها یا ستون فقرات می باشد. در حقیقت ساختار استخوانی و غضروفی ستون مهره ها در انسان ها نقش ستون اصلی بدن ما را ایفا می نماید. ستون مهره ها در بدن انسان ها از ۳۳ مهره تشکیل گشته است.
هر یک از مهره های موجود در ستون فقرات توسط ساختارهایی که به شکل بالشتک و شبیه دونات ژله ای هستند و به آنها دیسک گفته می شود، از مهره های بالایی و پایین خود جدا می شوند. برای تجسم بهتر، می توان دیسک ها را به شکل تیوب درون تایر خودرو تصور نمود که فضای وسط دیسک ها خالی است و طناب نخاعی از مابین آن فضا عبور می نماید.
از نظر آناتومی برای راحتی بررسی، تشخیص و درمان در جراحی مغز و اعصاب، بخش های مختلف ستون مهره های افراد در حالت کلی بر اساس اینکه در مجاورت کدام یک از اندام های دیگر بدن هستند، به صورت زیر نام گذاری و تفکیک شده اند:
بخش گردنی یا سرویکال:
بخش گردنی یا سرویکال شامل 7 مهره اول ستون فقرات است که در گردن قرار دارند. بخش سرویکال از قاعده جمجمه شروع می شود و تا قفسه سینه می رسد.
بخش سینه ای یا توراسیک:
بخش سینه ای یا توراسیک ستون مهره ها شامل محدوده پشت قفسه سینه می شود. بخش توراسیک ستون فقرات دارای ۱۲ مهره بوده و به موازات قفسه سینه پایین می آید.
بخش کمری یا لومبار:
در بخش کمری یا لومبار ستون فقرات ۵ مهره بعدی قرار دارند. بخش کمری درست در بخش تحتانی (پایینی) کمر ما واقع شده است. بیشترین میزان آسیب دیدگی های دیسک کمر شامل پارگی، بیرون زدگی، و… در بخش لومبار از ستون مهره ها رخ می دهد.
بخش خاجی یا ساکرال:
بخش خاجی یا ساکرال ستون مهره شامل پایین ترین ۵ مهره می شود که درست در زیر بخش لومبار (کمری) قرار گرفته است. بخش ساکرال ستون مهره ها شامل ۴ مهره می باشد که استخوان عقب حفره لگنی را شکل می دهند.
وظایف مکانیکی ستون فقرات در بدن
از منظر آناتومی بدن و اسکلت شناسی، وظیفه کارکردی اولیه ستون فقرات انسان مکانیکی است. کاربرد ستون مهره در گام نخست برای صاف نگه داشتن بدن بوده و بعد از پاها، به عنوان بخش اصلی در اسکلت بدن انسان محسوب می شود.
ستون فقرات ما برای صاف نگه داشتن تنه و بدن تعاملات پیچیده ای با ماهیچه های متفاوت و متعدد در بدن دارد. در عین حال نقش دیگر ستون مهره به عنوان داربست می باشد. بخش های دیگر استخوانی در بدن ما مثل قفسه سینه (قفسه صدری) دقیقاً بر روی ستون مهره ها متصل و استوار شده اند.
در صورتی که هر گونه تغییری در وضعیت و یا کارکردی مکانیکی ستون مهره ایجاد شود (موارد معروف شامل انحراف در ستون فقرات، انواع مشکلات دیسک ها، و…)، بخش گسترده ای از وظایف و کارکردهای طبیعی مکانیکی در بقیه بخش ها و اندام های بدن تحت تاثیر قرار گرفته و مختل خواهند شد.
وظایف عصبی ستون فقرات در بدن
کارکرد دیگر ستون مهره در بدن ما محافظت از طناب نخاعی است. به همین دلیل ساختار ستون ستون مهره های ما در عین استحکام خود، بسیار حساس و آسیب پذیر می باشد. از تمام فضاها و فاصله های بین مهره ها با دیسک هایی که در بالا و پایین آنها قرار دارند، به طور دقیق از درون منافذ و مجراهای ریز موجود در دو طرف مهره های ما، انواع مختلفی از عصب ها وارد و خارج طناب نخاعی می شوند.
بعضی از این عصب ها برای احساس و درک محیط هستند که به آنها عصب های آوران (afferent) گفته می شود و آورنده اطلاعات به مغز محسوب می شوند. در حالی که برخی دیگر از این عصب ها، وظیفه انتقال فرمان ها از سمت مغز به سمت به اندام های مختلف بدن برای کار و فعالیت را بر عهده دارند. این فعالیت ها طیفی وسیع از حرکت کردن دهان و زبان حین صرف غذا تا فعالیت های غیر ارادی و خودکار قلب و ریه، و حتی جمع کردن انگشتان پا را شامل می شوند. این اعصاب را در علوم اعصاب، عصب های وابران (efferent) یا برنده اطلاعات از مغز به کل بدن می نامند.
دسته سومی از اعصاب نیز در نخاع قرار دارند که به آنها اعصاب چرخه (لوپ) نخاعی گفته می شود. به این معنا که این اعصاب مستقیماً از درون خود نخاع به کنترل کارکردهای اندام ها و فعالیت های ما می پردازند. معروف ترین عضو این لوپ ها، نورون های آینه ای هستند که نمونه ساده وظیفه آنها نگه داشتن لیوان در دست بدون خرد شدن و یا افتادن آن است.
منابع
