دیسک گردن

دیسک گردن

‎قبل از اینکه درباره انواع دیسک های ستون فقرات صحبت کنیم، بهتر است با آناتومی ستون فقرات بیشتر آشنا شویم. ستون فقرات از ۳۳ استخوان که روی یکدیگر قرار گرفته اند، تشکیل می شود. این ستون مهره ای پشتیبان اصلی بدن است و به شما این امکان را می دهد که بدون آسیب به نخاع در حالت های مختلف بایستید، خم شوید و بدن خود را بچرخانید. ستون فقرات بزرگسالان از پهلو و کنار بدن دارای یک شکل منحنی طبیعی به صورت S است. نواحی گردن و کمر دارای یک منحنی مقعر و مناطق قفسه سینه و استخوان خاجی یا همان ساکروم، دارای یک منحنی محدب هستند. منحنی ها مانند فنر پیچ خورده عمل می کنند تا شوک را جذب کرده، تعادل را حفظ کنند و دامنه حرکتی را در سراسر ستون فقرات فراهم کنند. عضلات شکم و پشت منحنی های طبیعی ستون فقرات را حفظ می کنند تا ستون فقرات، نخاع را از آسیب محافظت کند. عضلات و استخوان های قوی، تاندون ها و رباط های انعطاف پذیر و اعصاب حساس، به حفظ سلامت ستون فقرات کمک می کنند. با این حال، هر یک از این ساختارها تحت تأثیر فشار، آسیب یا بیماری می توانند دردناک شده و باعث ایجاد دیسک های ستون فقرات شوند.
برای درک بهتر فتق دیسک دانستن عملکرد ستون فقرات می‌تواند مفید باشد.

ساختمان دیسک

       ستون فقرات از مجموعه مهره ها تشکیل شده که شامل:

•  ۷ عدد مهره گردنی
•  ۱۲ عدد مهره پشتی
• ۵ عدد مهره کمری
• ۵ عدد مهره ساکروم که به هم جوش خورده و استخوان خاجی را تشکیل می دهند
• ۴ عدد استخوان دنبالچه که به هم متصل هستند.

مهره های متحرک ستون فقرات ۲۴ عدد هستند. بخش گردن ستون فقرات وزن سر را که در حدود ۶-۴ کیلوگرم است را تحمل می‌کند و به فرد اجازه می‌دهد سر خود را به جلو و عقب حرکت داده و گردش ۱۸۰ درجه داشته باشد. در ستون فقرات ۷ مهره گردنی وجود دارد. دیسک‌ها بین مهره‌ها قرار دارند و با عملکرد خود به عنوان ضربه‌گیر مانع از ساییده شدن مهره‌ها بر روی هم می‌شوند. 
دیسک دارای یک حلقه خارجی فیبر مانند (آنولوس فیبروزوس) و یک هسته ژلاتین مانند (نوکلئوس پولپوزوس) می باشد. 
حلقه دیسک از چند لایه کلاژن به هم تابیده درست شده است.
هسته دیسک یک بخش قابل اتساع است. در طول روز دیسک مقداری از آب خود را از دست می‌ دهد و درنتیجه کوتاهتر شده، ولی با استراحت دوباره به طول اولیه خود برمی گردد.

در سطح هر دیسک، یک جفت اعصاب نخاعی از طناب نخاعی خارج و در بدن پخش می شوند و اجازه می‌دهند پیام‌ها یا تحریکات بین مغز و بدن (اندام‌ها) انتقال یابند.
خاصیت ارتجاعی دیسک بستگی به میزان آب موجود در هسته مرکزی و سالم بودن حلقه فیبری آن دارد. فشارهای وارد شده به هسته دیسک به بخش محیطی آن انتقال می‌یابد. ازاین نظر، بخش محیطی در حفاظت از قسمت مرکزی نقش اساسی دارد.

بطور خلاصه دیسک ها دارای سه عملکرد اصلی هستند:
۱. حرکت مهره ها که در قسمت های مختلف ستون مهره ها دامنه و نوع حرکات فرق می کند
۲. جلوگیری از فشارهایی که به ستون مهره ها می آید. یعنی مانند کمک فنرهای ماشین نیرو های وارد شده به ستون مهره ها را تعدیل می کنند.
۳. نگه داشتن مهره ها در کنار هم و حفظ یکپارچگی ستون فقرات

علائم دیسک گردن

بیرون زدگی دیسک گردن می تواند انواع مختلفی از درد را ایجاد کند، اما گاهی نیز بدون علامت ظاهر می شود. درد مربوط به دیسک گردن می تواند باعث ایجاد درد در گردن، بازو و دست شود و سپس به سایر نقاط بدن منتقل شود. گاهی نیز ممکن است، بی حسی و ضعف در بازو یا دست احساس شود. حتی فرد هنگام سرفه یا عطسه کردن ممکن است، دچار درد شود. 

پارگی دیسک گردن سه نوع علامت ایجاد می‌کند :

• درد گردن
• درد اندام فوقانی
• علایم فشار بر نخاع

درد گردن

درد گردن شایعترین علائم بیماری دیسک گردن است. درد گردن از نوع درد های مکانیکی است ، یعنی با حرکت بدتر و با استراحت بهتر می شود. درد گردن گاهی در شب ها به دلیل شل شدن عضلات نگه دارنده مهره ها، تشدید پیدا می کند. 

علائم ریشه‌ای

فتق دیسک می تواند باعث فشار بر ریشه های عصبی و ایجاد علایم انتشاری شود و بر حسب این که بر کدام یک از ریشه های عصبی فشار وارد شود، درد ممکن است به شانه ، بازو ، ساعد و یا انگشتان دست انتشار پیدا کند. 
به دلیل اینکه در اکثر موارد بیرون زدگی دیسک در یک طرف مثلاً راست یا چپ ایجاد می‌شود، معمولاً درد اندام فوقانی بیمار یک طرفه است.
درصورتی که درد به دست چپ تیر بکشد می تواند با درد قلبی اشتباه گرفته شود. 
درد ناشی از پارگی دیسک گردن گاهی فقط در دست ها احساس می شود بدون انکه فرد دردی را در گردن خود به یاد اورد.

علایم فشار بر نخاع

در صورتی که بیرون زدگی دیسک طول بکشد و درمان مناسب و بموقع انجام نشود، فشار بر نخاع می تواند باعث آسیب نخاعی یا میلوپاتی شود که بسیار خطرناک و معمولا برگشت ناپذیر است. علایم میلوپاتی به صورت ضعف و فلجی اندام ها و بی اختیاری ادرار و مدفوع می باشد.
این علایم گاهی با مولتیپل اسکلروز (MS) اشتباه گرفته می شود.

علت و فیزیوپاتولوژی دیسک گردن

قوی ترین علت بیماری های ستون فقرات و بیرون زدن دیسک سابقه ژنتیک است. درصورت زمینه ژنتیکی مثبت، فتق دیسک می تواند در سن پایین نیز ایجاد شود.
بالا رفتن سن نقش مهمی در ایجاد انواع دیسک‌ها از جمله دیسک گردن دارد. با افزایش سن،‌ محتوای آب دیسک کاهش می یابد در نتیجه دیسک‌ها خشک تر، کوتاه‌تر، کم انعطاف‌تر و یا به اصطلاح دژنره و تخریب می شوند. وقتی یک دیسک آسیب می‌بیند، لایه بیرونی ممکن است پاره شود. فتق دیسک زمانی رخ می‌دهد که لایه بیرونی پاره شود و محتویات هسته مرکزی از دیسک خارج شود، در نتیجه می‌تواند فشاری روی نخاع و ریشه های نخاعی ایجاد کند. هنگامی که محتوای درونی در تماس با اعصاب نخاعی قرار می‌گیرد، یک واکنش شیمیایی اتفاق افتاده و اعصاب نخاعی تحریک و متورم شده و موجب درد می‌شوند.

سایر عوامل شامل اضافه وزن، مصرف سیگار و الکل می‌باشد. استفاده از موقعیت‌های بدنی نامناسب هنگام بلند شدن یا انجام فعالیت‌های شدید مکرر نیز باعث می‌شود دیسک‌های  گردن دچار پارگی شوند.

دیسک گردن ممکن است به دنبال ضربه و آسیب دیدن نیز ایجاد شود.
ورزش نامناسب و فعالیت های سنگین از سایر عواملی هستند که می‌تواند منجر به ایجاد دیسک گردن شود.
از سایر عوامل می توان نشستن نامناسب، رانندگی نادرست، آرتروز و بیماری‌های رماتیسمی، مشاغلی که نیاز به نشستن طولانی و خم شدن گردن دارند مانند خیاطی و آرایشگری، استفاده نامناسب از تلفن همراه و کامپیوتر را برشمرد.

راه های تشخیص دیسک گردن

تشخیص فتق دیسک گردن با یک معاینه فیزیکی کامل گردن، دست‌ها و اندام‌های پایینی شروع می‌شود. 
پس از معاینه در صورت لزوم از روش های تشخیصی مثل گرافی گردن، ام آر ای (MRI)، سی تی اسکن (CT Scan) و نوار عصب و عضله استفاده می شود.

درمان

در صورتی که بیرون زدگی شدید نباشد، درمان اولیه معمولا محافظه کارانه و غیر جراحی است.
استراحت، درمان دارویی، استفاده از کلار گردنی، ورزش درمانی ، تمرینات سر و گردن در خانه ، آب درمانی از جمله درمان های ابتدایی است.
در صورتی که بیرون زدگی دیسک گردن شدید باشد یا  به درمان محافظه کارانه پاسخ ندهد و یا علائم بدتر شوند، ممکن است جراح ستون فقرات عمل جراحی را پیشنهاد کند. آسیب نخاعی و میلوپاتی، ضعف اندام ها و بی اختیاری ادرار و مدفوع از جمله مواردی است که جراحی دیسک ضرورت می یابد.

هدف از جراحی، برداشتن قسمتی از دیسک است که به نخاع و عصب فشار وارد می کند. جراحی دیسک گردن معمولا از قدام گردن انجام می‌شود. در این روش جراح مغز و اعصاب با کمک میکروسکوپ دیسک بیرون زده را برداشته، نخاع و ریشه عصبی را آزاد و با دیسک مصنوعی جایگزین می کند.اعصاب نخاعی تحریک و متورم شده و موجب درد می‌شوند.

سایر عوامل شامل اضافه وزن، مصرف سیگار و الکل می‌باشد. استفاده از موقعیت‌های بدنی نامناسب هنگام بلند شدن یا انجام فعالیت‌های شدید مکرر نیز باعث می‌شود دیسک‌های  گردن دچار پارگی شوند.

دیسک گردن ممکن است به دنبال ضربه و آسیب دیدن نیز ایجاد شود.
ورزش نامناسب و فعالیت های سنگین از سایر عواملی هستند که می‌تواند منجر به ایجاد دیسک گردن شود.
از سایر عوامل می توان نشستن نامناسب، رانندگی نادرست، آرتروز و بیماری‌های رماتیسمی، مشاغلی که نیاز به نشستن طولانی و خم شدن گردن دارند مانند خیاطی و آرایشگری، استفاده نامناسب از تلفن همراه و کامپیوتر را برشمرد.

راه های تشخیص دیسک گردن

تشخیص فتق دیسک گردن با یک معاینه فیزیکی کامل گردن، دست‌ها و اندام‌های پایینی شروع می‌شود. 
پس از معاینه در صورت لزوم از روش های تشخیصی مثل گرافی گردن، ام آر ای (MRI)، سی تی اسکن (CT Scan) و نوار عصب و عضله استفاده می شود.

درمان

در صورتی که بیرون زدگی شدید نباشد، درمان اولیه معمولا محافظه کارانه و غیر جراحی است.
استراحت، درمان دارویی، استفاده از کلار گردنی، ورزش درمانی ، تمرینات سر و گردن در خانه ، آب درمانی از جمله درمان های ابتدایی است.
در صورتی که بیرون زدگی دیسک گردن شدید باشد یا  به درمان محافظه کارانه پاسخ ندهد و یا علائم بدتر شوند، ممکن است جراح ستون فقرات عمل جراحی را پیشنهاد کند. آسیب نخاعی و میلوپاتی، ضعف اندام ها و بی اختیاری ادرار و مدفوع از جمله مواردی است که جراحی دیسک ضرورت می یابد.

هدف از جراحی، برداشتن قسمتی از دیسک است که به نخاع و عصب فشار وارد می کند. جراحی دیسک گردن معمولا از قدام گردن انجام می‌شود. در این روش جراح مغز و اعصاب با کمک میکروسکوپ دیسک بیرون زده را برداشته، نخاع و ریشه عصبی را آزاد و با دیسک مصنوعی جایگزین می کند